Belediyelere “insan kaçakçılığı” soruşturması
Malatya Yeşilyurt Belediyesi'nin gri pasaportla Almanya'ya gönderdiği 53 kişiden 48'i geri dönmedi. İçişleri Bakanlığı konuyla ilgili soruşturma başlatırken, başka ilçe belediyelerinde de benzer durumun yaşandığı iddiaları ortaya atıldı.
Malatya Yeşilyurt Belediyesi tüm masrafları Almanya’nın Saksonya Eyaleti Hannover şehrinde faaliyet gösteren Mega Kilit GMBH şirketinin sahibi Ersin Kilit’in karşıladığı, “Çevreye Duyarlı Bireyler Yetiştirmek” adlı proje kapsamında toplamda 53 kişinin yurtdışına gönderilmesi için meclis oturumunda karar aldı. Projeye “Malatya Kişisel Gelişim Dünyası Derneği” dahil edildi, davetlilerin derneğe kaydı yapıldı ve gri pasaport verildi, ardından düzenlenen eğitim programına katılmak üzere Almanya’ya gönderildiler. Gidenlerin sadece beşi geriye döndü. Olay, belediyenin meclis oturumunda CHP’li meclis üyesi Günnur Tabel’in verdiği önergeyle gündeme geldi.
İddialara göre, Bingöl Servi beldesinde 2009-2014 yılları arasında belediye başkanlığı yapan AK Partili Ali Ayrancı, projeyi Yeşilyurt Belediyesi bünyesinde hayata geçirme teklifini, Yeşilyurt Belediye Başkanına ileten isim.
Ali Ayrancı:
“Bu mesele ile benim hiçbir ilgim yok. Ben haberde ismi geçen başkan yardımcılarını tanıyorum. Onlardan biri ile Ankara’da tanışmıştık. Sonra benim başkanlığım döneminde diyaloğumuz oldu. Ama bu konuyla uzaktan yakından alakam yok. Adımı nasıl ve neden karıştırdılar bilmiyorum.”
Almanya'ya gönderilen 43 kişiye gri pasaport sağladığı iddia edilen Ersin Kilit:
“Resmi kurumlarda bu işi yapan valiler ve belediyeler aynı işlerine devam ediyor. Ama onlar gündemde değil, söz konusu olan Ersin Kilit. Siz resmi iş yaptınız da, Ersin Kilit size davetiye gönderince mi resmiyetsiz oluyor? Sizin göreviniz devam ediyor, neden Ersin Kilit'in hakkında soruşturma açıldı? Kimse bunu sormuyor. Ben burada kullanıldım. Hem Ali Ayrancı kullandı beni hem de belediyedekiler. Daveti ben yaptım doğru ama benden istediler. Belediyeden aradılar, pasaport için böyle bir belge lazım, dediler. Bana bir tane yazılı hazır metin yolladılar. Ben de altına imzamı attım. Ama bilmiyordum böyle şeyler olduğunu. İnsan kaçıracaklarından haberim yoktu.” Kaynak↗
Malatya Kişisel Gelişim Dünyası Derneği Başkanı Mehmet Sait Aytekin:
“Belediye Başkan Yardımcısı ve Basın Müdürü benden yardım istedi. 40-50 kişiyi sizin derneğe üye yapacağız dediler. Ben de onları kıramadım. Belediye AK Partili, yanlış yapma ihtimali olmaz diye düşündüm, güvendim.”
AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik:
“Birkaç tane CHP'li milletvekili çıktı, bunu AK Parti belediyeleri yapıyor dedi. Şimdi bugün gördük ki aynı durum CHP ve İyi Parti belediyelerinde de varmış. Kendi belediyelerinde de çıktı işte. Bakanlığımız da soruşturma yaparak her şeyi ortaya çıkaracaktır. Biz de bunun olmasını istiyoruz.”
Belediyelerin hizmet pasaportu sağlayarak yurt dışına insan gönderdiğine yönelik haberlerin gündeme gelmesinin ardından İçişleri Bakanlığı, belediyelerin gri pasaport sağlamasıyla ilgili soruşturmanın genişletildiğini açıkladı. Bakanlık ayrıca son günlerde çıkan benzer haberler üzerine suiistimallerin önüne geçilmesi için, yerel idarelerce kamu personeli olmayan kişilere gri pasaport verilmesi uygulamasının geçici olarak durdurulduğunu açıkladı.
CHP Yeşilyurt Grup Başkanvekili Günnur Tabel:
“Türkiye çapında bin kişiye yakın giden olduğunu basına yansıdıktan sonra haberlerden öğrendik. Hepsinde proje ismi aynı, yalnız şirketlerin isimleri basından takip ettiğim kadarıyla uydurma. Çok güzel bir şebekeymiş. Hiç böyle şeyler beklemiyorduk.”
CHP Bursa Milletvekili Erkan Aydın:
“Malatya Yeşilyurt Belediyesi dışında, Tokat Erbaa, Van Tuşba, Elazığ Arıcak belediyelerinde de gri pasaport, yurt dışı ve yurt içinde bulunan dernekler aracılığı ile aynı yöntemle çok sayıda insanın yurt dışına gönderilerek, bu kişilerin geri gelmediklerine ilişkin bize ulaşan ciddi iddialar var. İşin altını deştikçe insan kaçakçılığı yapmak için devreye giren akla hayale gelmeyen isimler ve yöntemler var, bu işin peşini bırakmayacağız. Söz konusu projelerde belediye çalışanlarına yurt dışı ziyareti taahhüt edilmiş, buna karşın projede yer aldığı varsayılan bazı kişilerin de belediye personeli olarak gösterilip “Hizmet Damgalı Pasaport” düzenlenmesi ve resmi işlemlerin kolaylaştırılması istenmiştir. Bu yolla yurtdışına birçok kişi götürülmüş, belediyelerin resmi personeli Türkiye’ye dönerken, belediye personeli gibi gösterilen kişiler yurtdışında kalmıştır.”
CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer:
“Türkiye Cumhuriyeti Pasaportu, Türkiye'nin dünyadaki itibarı demektir. Bu pasaportun insan kaçakçılığında kullanılmasının Meclis'te tartışılması, araştırılıp soruşturulması gerekir. Ama AKP Komisyonda görüşülmesine bile yanaşmıyor. Ama biz bu meselinin sonuna kadar takipçisi olacağız”
İYİ Parti Grup Başkanvekili Lütfü Türkkan:
"Soruşturmanın sadece belediyelerde değil gri pasaportu veren İçişleri Bakanlığını da kapsaması gerekiyor. Sayın Bakan kendi bakanlığına da bir soruşturma açmalıdır."
Gazeteci Sevilay Yılman:
“Şimdiye kadar okuduğumuz, duyduğunuz, TV'lerde dinlediğiniz; ‘Çevreye duyarlı bireyler yetiştirme projesi kapsamında Malatya’nın Yeşilyurt Belediyesi’nden Almanya’nın Hannover Şehri’ne giden 53 kişiden sadece 5’i ülkeye geri döndü!’ haberlerinin tamamı yüzde yüz doğru. Şaka gibi ama bu organizasyonun tek amacı da insan kaçakçılığı!”
Gazeteci İsmail Saymaz:
“Türkiye Cumhuriyeti pasaportunun insan kaçakçılığıyla kirletildiği bu bağışlanmaz suç bütün partilere dağıtılarak, hatta skandalın merkezi CHP’li belediyelere kaydırılarak, iktidarın eli temizlenmek isteniyor.”
CHP İstanbul Milletvekili Gökan Zeybek:
“Almanya'ya gönderilen kişilerin geri dönmediği iddiasıyla ilgili süren idari soruşturmanın selameti açısından Yeşilyurt Belediye Başkanı Mehmet Çınar açığa alınsın.”
Hizmet pasaportu olarak bilinen gri pasaport, Türkiye’den devlet adına yurt dışına göreve yollanan kişilere veriliyor. Eğer o görevlinin siyah (diplomatik) ya da yeşil (hususi) pasaportu yoksa görev için gri pasaport ile ülkeden çıkış sağlayabiliyor. Gri pasaportların kimlere verileceği 5682 sayılı Pasaport Kanunu’nda yer alıyor.
Üzerinden hizmet damgası bulunan bu pasaportlar, söz konusu kanun maddesi uyarınca “diplomatik" veya "hususi" damgalı pasaport verilmesi mümkün olmayan kimselere, hükümetçe, hususi idarelerce veya belediyelerce resmi vazife ile dış ülkelerde göreve alındıklarında veriliyor.
Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü'nün 9 Mart 2018 tarihinde yayımladığı 'İkinci Nesil Pasaport Uygulama Talimatı'nın 26'ncı maddesinde 'Belediyelerin yurtdışında görevlendireceği kurum dışı kişiler için yapılacak hizmet pasaportu talepleri; belediye meclis kararı, valilik oluru ve belediye başkanı ya da yetki vereceği kişi tarafından imzalanmış hizmet damgalı pasaport talep formu ile başvurulması halinde karşılanacaktır' hükmü yer alıyor.
Buna göre "Belediyelerin sivil toplum kuruluşlarıyla gerçekleştireceği işbirliği çerçevesinde kamu görevlisi olmayan kişiler için 'hizmet damgalı pasaport' talebinde bulunabilmesi için sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği protokolü yapması, belediye meclisi kararı alması, alınan bu kararı mahalli mülki idare amirine onaylatması, belediye başkanı ya da yetki vereceği kişi tarafından imzalanmış hizmet damgalı pasaport talep formu ile valiliğe başvuruda bulunması" gerekiyor.
İçişleri Bakanlığı, Malatya'da Yeşilyurt Belediyesi ile bir dernek arasındaki protokol kapsamında gri pasaport düzenlenerek yurt dışına giden bazı kişilerin geri dönmediği iddiası ile ilgili olarak 12 Mart'ta soruşturma başlattı. İlgili Vali Yardımcısı, Nüfus ve Vatandaşlık İl Müdürü ve 2 kamu görevlisi toplam 4 kişinin, olayda sorumlulukları bulunduğu gerekçesiyle görevden uzaklaştırıldığı açıklandı.
Türkiye İçişleri Bakanlığı Basın Açıklaması:
“Belediyeler aracılığıyla kamu görevlisi olmayan kişilere hizmet damgalı pasaport sağlanarak yurt dışına çıkış yapmalarına yönelik, 12 Mart tarihinde Bakanlığımızca başlatılan soruşturma genişletiliyor. Bu kapsamda, Balıkesir Gömeç, Adıyaman Gölbaşı, Burdur Yeşilova, Yozgat Yerköy, Urfa Suruç, Ordu Korgan belediyelerince “dans (folklor) gösterisi”, “kültür turu”, “gençlik programları” adı altında sivil toplum kuruluşları ile işbirliği protokolü düzenlenerek, yurt dışına kişiler gönderildiği tespit edilmiştir. Söz konusu olaylarla ilgili Bakanlığımızca Mülkiye Müfettişi görevlendirilerek, soruşturma başlatılmıştır. Bakanlığımızca, belediyelere imkan sağlayan mevzuatın suiistimalinin önlenmesi amacıyla tedbirleri arttırıcı yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar, mahalli idarelerce yurtdışına görevlendirilen kamu personeli olmayan kişilere hizmet damgalı pasaport düzenlenmesi uygulaması geçici olarak durdurulmuştur.”
Ankara Emniyet Müdürlüğünün Twitter hesabından yapılan açıklamaya göre, Göçmen Kaçakçılığıyla Mücadele ve Hudut Kapıları Şube Müdürlüğünce, belediyelere "kültür turu" adı altında proje sunan 6 kişinin, kültür ve spor amaçlı aldıkları gri pasaportlarla yurt dışına çıkardıkları kişileri Türkiye'ye geri getirmedikleri belirlendi. Gözaltına alınan 6 şüpheliden 2'si cezaevine gönderildi.
Malatya Valiliği:
"Valiliğimizin 11 Mart 2021 tarihli yazısıyla gerek söz konusu iddiaların gerekse 2019, 2020 ve 2021 yıllarında belediyeler ile sivil toplum kuruluşları arasında imzalanan protokollere, Hizmet Damgalı Pasaport işlemlerinin incelenmesi için mülkiye müfettişi görevlendirilmesi talep edilmiş olup, İçişleri Bakanlığımızca görevlendirilen müfettişlerce yürütülen inceleme işlemleri halen devam etmektedir."
Yeşilyurt Belediyesi:
“Son günlerde, kamuoyunda Belediyemiz ile ilgili iddialar çerçevesinde, 4 Şubat 2020 tarihli Meclis kararı ile gerçekleştirilen gezi programıyla ilgili iç soruşturma başlatılmış olup, soruşturmanın selameti için, soruşturmada ismi geçen Belediye Başkan Yardımcısı görevinden alınmıştır.”
Bingöl Belediyesi:
“Bahse konu proje bugüne kadar belediye meclisimizde gündeme gelmediği gibi bu doğrultuda alınan hiçbir meclis kararı veya hayata geçirilen hiçbir proje de yoktur. Olayın gündeme gelişinin hemen akabinde ilgili personel (Ali Ayrancı) hakkında soruşturma başlatılıp, görevden uzaklaştırılmıştır.”
Almanya İçişleri Bakanlığı:
“Federal polis, Ocak 2021'den itibaren, Türk emniyeti ile yakın bilgi alışverişine girmiş ve 25 Ocak'ta, Bayvera'nın Yukarı Pfalz Bölgesi Başsavcılığı tarafından, uluslararası insan kaçakçılığı şüphesi ile bir soruşturma başlatılmıştır. Bununla ilgili ayrıntılı bilgiler, soruşturma makamlarının elindedir.“
