Dört büyüklerin borcu 14 milyara dayandı
Bu anlaşma kulüplerimizin nefes almasını sağlayacak.
Dört büyüklerinin borçlarının yeniden yapılandırılması için Bankalar Birliği ile yapılan anlaşmayı destekleyenler, özeleştiri verenler ve çözüm önerisi getirenler neler diyor?
Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Başkanı Nihat Özdemir
"Türk futbolunun geleceği açısından yeni bir sayfa açılıyor. Bankalar Birliğiyle uzun süredir devam eden görüşmeler sonucunda bugün 4 güzide kulübümüz, yeni yapılandırma anlaşmasına imza atacak. Varılan mutabakatla kulüplerimiz, önceki dönemden daha uzun süreli yapılandırma şansına sahip olacaklar. Türk futbolunun uzun yıllardır devam eden mali sorunları vardı. Zor bir dönemden geçiyoruz. Pandemi bu süreci daha da zorlaştırıyor. Böyle bir dönemde bu anlaşma kulüplerimizi ciddi bir şekilde rahatlatacaktır. Nefes almalarını ve önlerini görmelerini sağlayacaktır." Kaynak↗
Beşiktaş Kulübü Başkanı Ahmet Nur Çebi
"Popülist davranışlarla maalesef kulüpleri bu hale getirdik. Hepimiz bir şekilde hatalarımızı kabul etmek zorundayız. İçinde bulunduğumuz durum hiç hoş değildi. Bankalar gereken desteği vermemiş olsaydı, Türk futbolunu daha ileri taşıyamayacaktık. Bunun için kendilerine minnettarız. Popülist yaklaşımlardan kaynaklanan kayıpları pandemi daha da artırmıştır. Mali disiplin içinde olmak zorundayız. Bu anlaşmayla bugünü kurtarmış olabiliriz ama geleceği kurtarmak için tüm yöneticilerin, başkanların mali disipline, gelir-gider dengesine sahip çıkmaları, popülist davranışlardan uzak durmaları gerekmektedir." Kaynak↗
Fenerbahçe Kulübü Başkanı Ali Koç
"Eylül ya da ekim ayında bu süreci tamamlamayı planlıyorduk ama sandığımızdan daha uzun sürdü. Önemli olan bundan sonra bu şartlara uyabilmek. Uymak için elimizden geleni yapacağız. Buradaki en büyük çözüm, bahis gelirlerinin eskiden olduğu gibi yüzde 4,5-5 olan kulüp paylarının bu seviyelere tekrar getirilmesi. Legal bahis son dönemde 60 milyar liraya kadar çıktı. Kulüplerin oranlarını kaynaktan kesip direkt bankalara borçlarını ödemek için de devletimiz kullanabilir. Bu, süreci hızlandıracaktır. Gerçekçi bir çözümdür." Kaynak↗
Galatasaray Kulübü Başkanı Mustafa Cengiz
“Üç yıl önce Süper Lig kulüplerinin toplam 14 milyar lira borcu, 4 milyar lira da geliri vardı. Bu mantıkla yola çıktık. Muharrem Kasapoğlu Bakanım göreve geldiği andan itibaren bununla uğraştı. O dönem pandemi yok, hiç harcamasanız 4 yıl gerekiyordu. Onun için 4 yıl ödemesiz 10 yıllık bir vadeyle yola çıktık. Bankaların o dönemde bunun altından kalkması mümkün değildi." Kaynak↗
Trabzonspor Kulübü Başkanı Ahmet Ağaoğlu
"Yapılandırma ile yıllardır var olan ve bir türlü uymadığımız UEFA'nın Finansal Fair Play kurallarının ihlalinin önüne geçilmesi açısından son derece önemli bir adım. Geçen sezon Avrupa kupalarına katılma yasağı ile yüzleşen ve çok ciddi bir gelir kaybına uğrayan kulüp başkanı olarak konuşuyorum. Bugüne kadar yapmış olduğumuz finansal ihlaller bizi bu noktaya taşıdı. Türkiye Bankalar Birliği borçları yapılandırıyor ancak sözleşmenin içeriğine bakıldığında Cumhuriyet tarihinde ilk defa Türkiye Bankalar Birliği ve TFF, kulüplerin FFP kuralını ihlal etmesinin önüne geçiyor. Bu sözleşmeye uymayan kulüpler önce cezayı bu ülkenin sınırları içinde TFF ve Türkiye Bankalar Birliğinden yiyecek." Kaynak↗
Çözüm geçici. Anadolu takımları ne olacak?
Dört büyüklerin toplam 14 milyar borcu için yeniden yapılandırmayı nasıl eleştiriyorlar, karşı çıktıkları konular neler, çözüm önerileri var mı?
Futbol ekonomisti Tuğrul Akşar
“Yapılandırmanın teknik problemleri var. Bunlardan birisi de şu: İki yıllık dönem içerisinde 8,4 milyar TL’nin piyasa koşullarıyla toplam faizi yaklaşık 3,2 milyar TL’ye denk gelmekte. Oysa dört kulübün toplam gelirlerinin yaklaşık 1,5 milyar TL olduğu belirtiliyor. Kulüpler mevcut gelirleriyle faizi nasıl ödeyebilecek büyük bir soru işareti. O yüzden finansal dengelerini yitirmiş kulüplerin içinde bulundukları krizden kurtulma ihtimalleri yok.” Kaynak↗
"Çözüm şirketleşme ya da üst kuruldan geçiyor. Tıpkı finansal sistemdeki BDDK gibi, spor sisteminde de bir üst mali kurul oluşturulmalı. Kulüplerin finansal, ekonomik gelişimlerini ve bunların mali yapılarındaki gidişatı yakından takip etmeli, denetlemeli, yön vermeli." Kaynak↗
Prof. Dr. Sebahattin Devecioğlu
“Bu geçici bir çözüm. Üç yıl sonra bu borçların geri ödemesi başlayacak. O günkü şartlarda kulüpler bunu ödeyebilecek mi?"
“Anadolu takımları bu anlaşmayı dört büyüklere sağlanan bir avantaj olarak görüyor. Bu kulüplerin borsada işlem gören şirketleriyle birlikte kendi taşınmazlarını da teminat olarak göstererek bu krediden faydalanabiliyorlar. Anadolu'daki herhangi bir kulübün mal varlığı olmadığı ve teminat gösteremediği için bu kredilerden faydalanamıyorlar.”
“Süper Lig'in kalitesi, marka değeri düşüyor. Avrupa'da ve dünyada görünürlüğü ve izlenme oranları düşüyor. Bir gelir elde edilemiyor. Sadece İstanbul'u merkeze alıp diğer kulüpleri rekabetin içine sokamadığımız için aslında marka değerinden kaybediyoruz.” Kaynak↗
Prof. Dr. Ahmet Talimciler
“Bugün Bursaspor, Eskişehirspor gibi kulüplerin, 'Türk futbolu dörtten büyüktür’ diye çıkışları var. Burada bir tuhaflık var. Bu durum dört kulübün işini kolaylaştırabilir. Diğerlerini düşündüğünüzde kendi kıt olanaklarıyla buradan çıkmak durumunda kalacaklar. Yıllar içerisinde ortaya çıkan 'Bütün kulüpler eşittir ama bazıları daha eşittir' mantığı ete kemiğe bürünmüş diyebiliriz. Çünkü bu anlaşma Türkiye'de dört kulübün diğerlerinden farklı bir yere konumlandığını, onlara ayrıcalıklı davranıldığını gösteren bir anlaşmadır.”
“Ekonomik anlamda işler her geçen gün sarpa sarmaya başladı. O yüzden bu çıkış dört takımı kurtarmak için atılan bir adım. Net şekilde görünüyor. Ama siz diğerlerini kendi kaderine terk ediyorsunuz.”
"Anadolu takımlarının bir araya gelerek net bir duruş sergilemesi gerekiyor."
"TFF'nin bu uygulamasından sonra sadece dört takımın federasyonuymuş gibi bir algı oluşacak." Kaynak↗
Spor yazarı ve teknik direktör Müslüm Gülhan
“Şampiyon olalım, nasıl olursak olalım... Bunun üzerinden gidemezsiniz. Katma değer yaratmadığınız sürece, yetiştirdiğiniz oyuncuları Avrupa'ya satmadığınız sürece, üretimde bulunmadığınız sürece artıya geçmek gibi bir durum olamaz, mümkün değil! Yoksa yine bir girdap içine girip devam edersin. Ama uluslararası arenadaki pazara futbolcu sunup pazarlayabilirseniz, inanılmaz para kazanırsınız. Bakın en bariz örneği Ozan Kabak’tır. Galatasaray onu Şampiyonlar Ligi'nde oynatmasaydı, o kadar paraya satamazdı. Orası bir pazar ve kar edip artıya geçmek isteniyorsa hedef de oralar olmalı.”
“Kurdan kaynaklanan zararı bir anlamda telafi etmiş olacaklar ama bunu da uzun vadede döndürmek imkansız." Kaynak↗
Türkiye’nin Süper Ligi’nin lokomotif takımları bir süredir borç içinde. Son olarak, Ziraat Bankası, Halkbank, Denizbank ve Yapı Kredi ile Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray ve Trabzonspor arasında 8.4 milyar liralık büyüklüğe sahip Finansal Yeniden Yapılandırma sözleşmesi imzalanarak bu konuda bir kez daha çözüm arayışına gidildi. İlki 2019 yılında imzalanan yapılandırmanın ödeme süreleri revize edilerek uzatılırken, yapılan araştırmalar 14 milyar TL’ye ulaşan borcun 12 Şampiyonlar Ligi Kupası kazanılsa bile ödenemediğini gösteriyor.
Kulüp başkanları yapılandırma ile nefes alacaklarını belirtirken, uzmanlar bunun geçici bir çözüm olduğunu ve Anadolu kulüpleri adına haksız rekabete yol açtığını söylüyor.
Türkiye Bankalar Birliği ve dört büyük kulüp arasında yapılan anlaşma haksız rekabete yol açıyor mu? Kulüp başkanları ne diyor, uzmanlar ne söylüyor, Türk futbolu gündemine yerleşen bu gelişmeler odağında, gerçekler ne?
Son yıllarda tartışmalara sıkça konu olan finansal tabloları, yaşanan Kovid-19 salgını nedeniyle daha kötü hale gelen dört büyük kulüp, Bankalar Birliği ile 2019 yılında yaptığı borç yapılandırma anlaşmasını tazeledi. Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray ve Trabzonspor ile Türkiye Bankalar Birliği arasında yapılan yeni anlaşmaya göre; 5+2 yıl olan eski ödeme şekli 7+2 yıl olarak revize edilirken, kulüplerin 2 yıl anapara ödemesi yapmaması kararı alındı.
Borç 14 milyara dayandı
Türk futbolunun 4 büyüğü olarak nitelendirilen Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray ve Trabzonspor’un borcu her sezon katlanarak artmaya devam ediyor. Borç sarmalı içinde yüzen kulüplerin toplam borcu 14 milyar liraya dayanmış durumda.
Dört büyüklerin borç tablosu:
|
Kulüpler |
Şirket borcu (₺) |
Dernek borcu (₺) |
Toplam borç (₺) |
|
Fenerbahçe |
3.288.881.652 |
1.929.873.790 |
5.218.755.442 |
|
Beşiktaş |
2.963.496.108 |
942.282.274 |
3.905.778.382 |
|
Galatasaray |
2.456.377.347 |
1.152.109.529 |
3.608.486.876 |
|
Trabzonspor |
|
|
1.259.619.912 |
Borçlarda son 8 yılda yüzde 579 oranında artış
Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray ve Trabzonspor’un 2012 yılında 2 milyar 60 milyon lira olan borcu, her sezon katlanarak 8 yılda yüzde 579 oranında artışla 14 milyar liraya kadar yükseldi.
Ligdeki yayın gelirlerinin artmasına rağmen yaşanan borç artışı, kur dalgalanmaları ile de içinden çıkılamaz bir hal aldı. Kulüpler, son yıllarda UEFA’nın uyguladığı Finansal Fair Play kuralları ve çeşitli sponsorluklarla borç miktarını frenlemeye çalışsa da borçlar son 8 yılda yüzde 579 oranında artışla 14 milyar TL’ye ulaştı. Türkiye Futbol Federasyonu Başkanı Nihat Özdemir konuyla ilgili yaptığı açıklamasında, ''Süper Lig’deki takımlarımızın 4-5'inin dışında hepsinin borcu var. Bu borç, bir anda bu seviyeye ulaşmadı her yıl katlanarak bu hale geldi. Pandemi ve döviz kurundaki artışın da bunda etkisi var.'' İfadelerini kullanmıştı.
Dört büyüklerin borcu 7 bakanlığın 2021 bütçesini aştı
Dört kulübün toplam borcu, 7 bakanlığın 2021 yılı bütçesinden daha fazla.
|
Bakanlıklar |
2021 yılı bütçesi (milyar ₺) |
|
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı |
11,91 |
|
İçişleri Bakanlığı |
10,66 |
|
Ticaret Bakanlığı |
6,58 |
|
Kültür ve Turizm Bakanlığı |
6,01 |
|
Dışişleri Bakanlığı |
5,78 |
|
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı |
3,99 |
|
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı |
3,37 |
10 üniversitenin 2021 toplam bütçesi, dört büyüklerin borcunu karşılamıyor
Türkiye’de 2021 yılı için en fazla bütçe sahip ilk 10 üniversitesinin toplam bütçesi, 4 kulübün borcunu karşılayamıyor.
|
Üniversiteler |
2021 yılı bütçesi (milyar ₺) |
|
Ankara Üniversitesi |
1,48 |
|
Hacettepe Üniversitesi |
1,34 |
|
Gazi Üniversitesi |
1,09 |
|
İstanbul Üniversitesi |
1,44 |
|
Ege Üniversitesi |
1,17 |
|
Dokuz Eylül Üniversitesi |
1,02 |
|
Atatürk Üniversitesi |
0,94 |
|
İstanbul Üniversitesi - Cerrahpaşa |
0,91 |
|
Marmara Üniversitesi |
0,82 |
|
Uludağ Üniversitesi |
0,8 |
|
Toplam |
11,01 |
12 Şampiyonlar Ligi Kupası, dört büyüklerin borcunu kapatamıyor
Para ödülünün en fazla dağıtıldığı UEFA Şampiyonlar Ligi’nde, kupayı kaldıran takım toplam 120 milyon Euro kazanıyor. 2021 yılının Mart ayı Euro kuru baz alındığında 12 Şampiyonlar Ligi şampiyonluğu, dört büyüklerin borcunu karşılamaya yetmiyor.
Anadolu’da yapılan stadyumlar baz alındığında ortalama maliyetlerinin 200 milyon lira olduğu belirtiliyor. 4 kulübün toplam borcu ile 70 stadyum yapılabiliyor.
Söz konusu borç ile Türkiye'nin en büyük, Avrupa'nın 3. büyük kapalı spor salonu olan Sinan Erdem Spor Salonu’ndan 40 tane yapılabiliyor.
Süper Ligin sezonluk yayın bedeli olan yaklaşık 3 milyar TL, 4 sezon boyunca 4 büyüklere verilse borç kapanmıyor. Kaynak↗
Kulüpler, Gençlik ve Spor Bakanlığı’na ödemeleri gereken kirayı da ödemiyor
Borçları 14 milyar liraya ulaşan dört büyükler, Gençlik ve Spor Bakanlığı’na karşı olan maddi yükümlülüklerini de yerine getirmiyor. Kanunen maç yapılan tüm stadyumlar Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın mülkünde yer alıyor ve bu statlar kulüplere kiralanıyor. Kanuna göre tüm kulüplerin kullandıkları statlar için bakanlığa kira ödemesi gerekiyor. Sayıştay raporuna göre kulüplerin büyük çoğunluğunun bu bedeli ödemediği belirtiliyor. Rapora göre bakanlık, salt 2019 yılında toplamda 18,8 milyon lira tutarındaki kira gelirinin sadece 3,5 milyon lirasını tahsil edebildi. Bir başka deyişle kulüpler, toplam kiranın sadece yüzde 18,6’sını ödedi. Kaynak↗
Borç daha çok borcu getiriyor
Dünyanın önde gelen profesyonel danışmanlık şirketleri arasında yer alan Deloitte’nin hazırladığı ‘2021’e Başlarken Avrupa’da ve Türkiye’de Futbol Ekonomisi’ araştırmasında Süper Lig’deki kulüplerin finansal performanslarına yer verildi.
Araştırmada transferde harcama limitlerine takılan Süper Lig kulüplerinin güçlü kadrolar kurabilmek adına hayal ettikleri transferleri gerçekleştiremediklerine yer verilirken, 2018/19 ve 2019/20 sezonlarında Avrupa kupalarında yaşanan başarısızlığın naklen yayın gelirlerini büyük oranda etkilediği kaydedildi. Yabancı para cinsinden borçların, döviz kurlarındaki artışla beraber kulüplerin mali tabloları üzerindeki etkisine dikkat çekilen araştırmada, salgınla birlikte taraftarın satın alma gücündeki azalmanın etkilerine de yer verildi. Süper Lig kulüplerinin gelir-gider dengesinin iyice bozulduğuna dikkat çekilen araştırmada, dört büyük kulübün borçlardan dolayı çıkış olarak bankalar ile yeniden yapılandırmaya gittiği belirtildi. Kaynak↗
Deloitte’nin araştırmasına göre borçlanmanın ana sebepleri arasında:
Avrupa performansı,
Transferdeki harcama Limitleri,
Satın alma gücü,
Koronavirüs etkisi,
Gelir–gider dengesinde yaşanan bozulma ile daha çok borçlanma,
Naklen yayın gelirlerinin yetersizliği,
Piyasa değeri,
Kur Etkisi gösterildi.
Uzmanlar ‘dernek statüsü’ne dikkat çekiyor
Uzmanlar, kulüplerin milyarlarca liralık borca rağmen iflas etmemelerinin nedenini dernek statüsünde olmalarına bağlıyor. Kulüplerin dernek statüsüne sahip oldukları için hukuki anlamda iflas etmelerinin mümkün olmadığını dile getiriyorlar. Uzmanlar, kulüplerin hem bir dernek hem de şirket olarak faaliyet gösterdiğini belirtirken, borçlanmaların çoğunun borsada işlem gören şirket yapısından değil de dernek üstünden olduğuna dikkat çekiyorlar. Kulüplerin borçlardan arınmak için dernek yapısından çıkmasını belirten futbol ekonomistleri, diğer bir formülün ise kulüplerin finansal gelişimlerini ve bunların mali yapılarındaki gidişatı yakından takip etmek için üst kurul oluşturmaktan geçtiğini belirtiyorlar. Kaynak↗
Borca karşılık Avrupa’daki başarı çok zayıf
Kulüplerin devasa borç yüküne karşı Avrupa kupalarındaki başarısı ise oldukça zayıf. Son 10 sezona bakıldığında Fenerbahçe ve Trabzonspor 4, Galatasaray ve Beşiktaş da 2’şer sezon Avrupa kupalarına katılamaması dikkat çekiyor. Söz konusu dönemde Galatasaray ve Trabzonspor mali disiplinsizlikleri gerekçesiyle UEFA tarafından 1’er yıl Avrupa’dan men cezası alırken, Fenerbahçe de şike sebebiyle aynı cezayla karşı karşıya kaldı. Beşiktaş ise her iki gerekçeyle 2 yıl Avrupa’ya çıkamadı.
Son 10 sezonda Avrupa’da toplam 235 maç yapan dört büyükler, bu karşılaşmalardan 85’ini kazanabildi. 84 maçtan yenilgiyle ayrılan takımlar, 66 kez de rakipleriyle berabere kaldı. 2012-13 sezonunda Fenerbahçe’nin Avrupa Ligi’nde yarı final oynaması, aynı sezon Galatasaray’ın Şampiyonlar Ligi’nde çeyrek finalde mücadele etmesi ve 2016-17’de Beşiktaş’ın Avrupa Ligi’nde son sekize kalması (çeyrek final) son 10 yıldaki en iyi performanslar olarak kayda geçmiş durumda.
Ülke puanını da etkiliyor
Dört kulübün bilhassa son yıllarda Avrupa’yı es geçmesi ülke puanına da büyük darbe vurmuş durumda. Türkiye bu sezon klasmanda 13. sıraya düştü ve gelecek sezon Süper Lig şampiyonuna Devler Ligi’ne direkt katılım kapısı kapandı. Ayrıca önümüzdeki sezon Avrupa Ligi’nde mücadele edecek takım da elemeler geçtikten sonra gruplara kalabilecek. Kaynak↗
Türk takımlarının Avrupa’daki en iyi dereceleri
1962-63 Şampiyon Kulüpler Kupası Çeyrek Final – Galatasaray
1963-64 Kupa Galipleri Kupası Çeyrek Final – Fenerbahçe
1968-69 Fuar Şehirleri Kupası Yarı Final – Göztepe
1969-70 Kupa Galipleri Kupası Çeyrek Final – Göztepe
1969-70 Şampiyon Kulüpler Kupası Çeyrek Final – Galatasaray
1974-75 Kupa Galipleri Kupası Çeyrek Final – Bursaspor
1986-87 Şampiyon Kulüpler Kupası Çeyrek Final – Beşiktaş
1988-89 Şampiyon Kulüpler Kupası Yarı Final – Galatasaray
1991-92 Kupa Galipleri Kupası Çeyrek Final – Galatasaray
1999-00 UEFA Kupası Şampiyonu – Galatasaray
2000 UEFA Süper Kupa Şampiyonluğu – Galatasaray
2000-01 Şampiyonlar Ligi Çeyrek Final – Galatasaray
2002-03 UEFA Kupası Çeyrek Final – Beşiktaş
2007-08 Şampiyonlar Ligi Çeyrek Final – Fenerbahçe
2012-13 UEFA Avrupa Ligi Yarı Final – Fenerbahçe
2012-13 Şampiyonlar Ligi Çeyrek Final - Galatasaray
2016-17 UEFA Avrupa Ligi Çeyrek Final- Beşiktaş
Kaynak↗
2020 UEFA kulüpler sıralaması
Her yıl belirli dönemlerde açıklanan UEFA kulüpler sıralamasının 2020 listesinde Türk takımlarından en başarılı ekip 54 bin puanla Beşiktaş oldu.
Sıralama:
1- Bayern Münih 134 bin puan
2- Real Madrid 134 bin puan
3- Barcelona 128 bin puan
28- Beşiktaş 54 bin puan
52- Fenerbahçe 31 bin 500 puan
64- Galatasaray 23 bin 500 puan
71- Başakşehir 21 bin 500 puan
168- Konyaspor 7 bin puan
170- Trabzonspor 4 bin puan
171- Yeni Malatyaspor 2 bin puan
Kaynak↗
